Büyük bir zât olan Taşlıcalı Yahya Efendi derki; çok konuşan ve gereksiz konuşan çok hata yapacağını ifade eder ve şöyle der;
Ehli dillerde bu mesel anılır
Kim ki çok söyler ise çok yanılır
İnsanların maddi ve manevi hiçbir faydası ve değeri olmayan bilakis çok zararı bulunan konuşmalardan şiddetle kaçınılmalıdır.
Yine Allah-u Teâlâ Kuran-ı Kerim’in Kaf suresi ayet 18 de şöyle buyurmaktadır.( İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında onu gözetleyen, yazmaya hazır bir melek bulunmasın) bu ayeti kerimede açıkça ifade ettiği gibi insanın kendisine bahşedilen hayatın, bütün konuşmalarını kelime kelime hesabını vereceğine dair dikkati çekmektedir.
Peygamber (sav) efendimizde bir hadisi şerifinde şöyle buyurmuştur ( Allah’a ve ahiret gününe inanan ya hayır söylesin ya da sussun) buhari edeb 31 85
Bir insanın, helal mi, haram mı, hayır mı, şer mi, güzel mi, çirkin mi, henüz tam olarak kestiremediği bir sözü söylemesi de konuşma adabına aykırıdır. Çünkü konuşacağı her sözü iyice düşünüp ölçerek konuşmasını bilmesini gerekir. Öyle düşünmeden ölçüp biçmeden konuşmak büyük hatadır ve günahtır.
Yine peygamber (sav) efendimiz bir hadisi şerifinde ( kul iyice düşünüp taşınmadan bir sözü söyleyiverir de bu yüzden cehennemin doğu ile batı arasından daha uzak bir yerine düşer gider) buyurmuştur. Buhari rikah 23
Geçmiş büyüklerimizde ( bin düşün bir söyle ) şunu da açıklayayım ki atalarımız bu misali verirken ve bizlere tavsiye ederken benzeri güzel konuşmaları sözleri söylerken muhakkak bu hadislerden ilham almışlardır.
İkili ilişkilerde karşındaki insanı müşkül duruma sokacak anlamsız sözlerden konuşmalardan daima kaçınmak lazımdır. Çünkü güvenin ve dostlukların devamı yönünden fevkalade ehemmiyete haizdir.
Yine peygamber (sav) efendimizin bir hadisi şerifinde şöyle buyurmuştur, ( özür dilemek zorunda kalacağın bir sözü söyleme) ibn-i mace, zühd 15
Bir insan her halükarda doğruyu konuşmalı yalan söz kırıcı sözlerden şiddetle kaçınmalıdır sakınmalıdır. Yine peygamber (sav) efendimiz bir hadisinde şöyle buyurmaktadır. ( insan sabahlayınca, bütün azalar dile, müracaat eder ve adeta ona şöyle derler; bizim haklarımızı korumakta Allahtan kork, biz ancak senin söyleyeceklerinde ceza görürüz, biz sana bağlıyız eğer sen doğru olursan bizde doğru oluruz. Eğer sen eğrilir yoldan çıkarsan bizde sana uyarız ve senin gibi oluruz) tirmizi zühd 61
Allah (ZC) hazretleri ise kuranı kerimin el Ahzab süresi ayet 70-71 de şöyle buyurmaktadır. (ey iman edenler Allahtan korkun ve sözün doğrusunu söyleyin. Ki Allah-u Teâlâ işinizi yoluna koysun ve günahlarınızı bağışlasın. Her kimse Allah ve resulüne itaat ederse o hakikaten büyük bir kurtuluşa ermiştir.)
İnsanın bilgiçlik rastlaması ve kendini başkalarına üstün gösterme niyeti ile yapmacık konuşmalarda bulunmak veya insanları anlayamadıkları kelimelerle onlara hitap etmek şiddetle yasaklamıştır.
Sevgili Peygamberimiz (sav) efendimiz bir hadisi şerifinde şöyle buyurmuştur ( şüphesiz ki Allah-u Teâlâ sığırın otu yerken ağzında evirip çevirdiği gibi sözü ağzında evirip çevirerek lügat parçalayan kimselere burz eder. ) ebu davud edeb 94
Sevgili peygamberimiz tertemiz duygular içerisinde şefkat ve merhamet hisleriyle dolu olarak ve ruhunun en tabii ifadeleriyle konuşmuştur. Ve böylece o güzide muhterem efendimizin sözleri apayrı güzellikte ve şanına yakışır hüsnü edeb üzere olmuştur. Saygılarımla.
