Ey arifi billah, bana öğüt ve nasihat eyle ki, ona göre hareketlerimi tanzim edeyim ve böylelikle dünya ve ukbada saadet ve selamete ederim diye niyaz eder.
Evet, koca bir hükümdar olan halifenin böyle bir nasihat istemesini beklide yadırgayanlar olabilir. Şunu da açıkça ifade edeyim ki eskiden dinine, imanına, inancına bağlı olan kimseler, büyük âlim ve velileri dinler. Onların nasıhatlarını öğütlerini alır ve aydınlanırlardı. Böylelikle dünya ve ahretlerini mamur ederlerdi.
Evet, şakiki belhihi hazretleri Harun er reşide cevaben: ey halife beni iyi dinle? Allah zc hazretleri sana sonsuz ve lütuf ve ihsanda bulunmuştur. Bunlardan birincisi kılıcın mesafesinde olan ordundur. İkincisi ise; devletinin iç nizamını koruyan sağlayan ve kamçın mesafesindeki zabıta kuvvetlerindir. Üçüncüsü ise hazineyi maliyendir. İşte sana emanet olarak verilen bu üç kuvvetten.
1 kılıcın mesafesindeki ordularını din ve vatan düşmanlarına karşı savunmandır.
2 ikincisi kamçın mesabesinde olan zabıta kuvvetlerini ülken içindeki, ırz, namus, mal ve can düşmanları olan zalimlere karşı kullanırsın.
3 sü olarak da hazineni, ve maliyenide, hakkının yararlanması için yollar , köprüler, okullar, cami ve mescitlere , yüksek okullar, medreseler, imaretler, hastaneler, inşası gibi , çok faydalı işlere sarf edersin . Ayrıca ordularının iaşe ve levazımını yerli yerince temin eder, fakirleri ve yoksulları kolalayarak onlarında ırz ve namuslarını korursan, allah zc hazretlerinin, bir saray vardır ki onu7n adı cennettir ve böylece ahiretinde cennet olur. Şunu da açıkça söyleyeyim ki kılıcın demek olan ordunu kendi milletine , ve din kardeşlerine, kamçın olan zabıta kuvvetlerini de kendi zulmüne alet ederek, mazlumlara karşı kullanacak olursan maliye ve hazineni de keyfine ve şehvetine sarf edersen, işte ozaman önde sen arkada milletin olduğu halde allah zc hazretlerinin bir hapishanesi vardır kir adına cehennem derler oraya dâhil olursun ve böylelikle hem hükmün altındaki ülke, hem dünyan, hem de ahiretin cehennem olur
Bu sözleri dinleyen halife har-unu reşit ağlamaya başlar ve şakiki belhi hazretlerinin sözlerini, öğütlerini aynen harfiyen tatvik eder ve böylelikle dünya ve ahiretini mamur eyler.
Evet, saygı değer okurlarım, servet, mal, mülk, engin bir denize insanların vucüdunuda bir gemiye benzetirsek ve o geminin de dibi delik olmaz ve su almazsa elbette gideceği yere emniyet ve selamatle vasıl olur. Amma gemin dibi delik olursa gemi su alır ve gideceği yere kavuşmadan batar. İşte onun için parana, malına, kuvvetine, muhabbet ederek, allahın emir ve nehilerini, unutursan mal, para, zevk, sevgisini kalbine doldurursan, o mal senin için fidne olur. Dibi delik gemin batıp gittiği gibi sende batar mahvolursun
Şayet mala paraya , zevk ve eğlenceye muhabbet etmez, malını paranı, ve istikametini Allahu teala ve peygamberimiz (avs)efendimizin gösterdiği istikamette sarf edersen . İşte ozaman varacağın yere selametle vasıl olur ve böylelikle de menzili maksuduna kavuşur allahın rızasını kazanırsın. mevzuhu bahs olanda Allah’ın rızasını kazanmaktır
Bir Müslümana layık olanda, yumuşak kalpli, söz dinler, yumuşak başlı, tatlı dilli, güler yüzlü olmaktır.
Şehvete ve paraya tapma, Allah’ın emir ve nehiylerine uyarak ibadetini eh mal etme gaflete düşenlerden olmaz daima rabbine peygamberine, kuranına, imanına sarıl bütün insanlığa hizmette bulun. Daima hak sever ol, doğrudan, doğruluktan ve doğru yoldan ayrılma
Ey sacı sakalı ağarmış sinirleri gevşemiş yaşlılar sizin bu halinizle, işlediğiniz günahlardan dolayı, Allah zc hazretleri, sana bu halinle azab etmekten hayâ ediyor da. Sen ise saçına sakalına bakmadan günah işlemeye devam ediyorsun. Sen utanmıyor musun da şeytana tabi oluyorsun aklını başına alda ilelebet yurdun olan ahiretin için bir gayret göster.
Ey avukat efendiler: para ve dünya için ahiretini yıkma zalimlere yardımcı o0lma z mazlumu ve mağduru hukuk oyunları ve yalancı şahitlerle haksız çıkarma, dünya hâkimlerini sahte belgelerle, yalanla, dolanla aldata bilirsin ama ahiret gününün sahibini, o günün mutlak sahibini, o günün mutlak hâkimini kandıramazsın.
Ey hâkim efendiler: işgal ettiğin makamda hakkı temsil etmektesin. Hak ve adaletten ayrılarak Allahu Teâlâ’nın gazabını üzerine çekme, bir gün sende hâkimi mutlakın huzuruna el bence divan duracak ve hesap vereceksin bunu asla unutma
Evet, bir şairin deyimiyle yazıma son veriyorum
Encamına her kim bu cihanın nazar eyler
Divana olur gam-ı cihandan güzel eyler.
